Roszczenia z tytułu najmu pojazdu zastępczego

W społeczeństwie nadal istnieje niska świadomość faktu, że właściciel auta uszkodzonego w wypadku komunikacyjnym, co do zasady, ma prawo do zwrotu kosztów wynajmu pojazdu zastępczego. Uprawnienie to kształtuje się w różny sposób, dlatego w dzisiejszym artykule chcielibyśmy Państwu przybliżyć temat umowy najmu pojazdu zastępczego i przysługujących roszczeń wobec Ubezpieczyciela.

Poszkodowany, co do zasady ma prawo wyboru dowolnej wypożyczalni oferującej pojazdy zastępcze, niemniej jednak, zgodnie z art. 362 k.c. jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron. Z tego przepisu wyłania się zasada obowiązku minimalizacji przez poszkodowanego szkody. Sąd Najwyższy w sprawie o sygn. akt III CZP 20/17 skonkretyzował również obowiązek minimalizacji szkody, który ciąży na poszkodowanym i podjął uchwałę o następującej treści:

Wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione.

Powyższa zasada w szczególności ujawnia się w ramach szkód likwidowanych w ramach OC sprawcy. Co do zasady w ramach szkód OC, auto zastępcze otrzymasz, jeżeli:

• pojazd został uszkodzony w takim stopniu, że uniemożliwia to jego dalsze użytkowanie, co należy m.in. rozumieć w sytuacji gdy Policja zatrzyma dowód rejestracyjny pojazdu, bądź pojazd nie spełnia wymagań bezpieczeństwa ruchu drogowego,
• brak winy za spowodowanie zdarzenia,
• sprawca wypadku posiadał ważne ubezpieczenie OC.

Przechodząc do omówienia poszczególnych kwestii, w pierwszej kolejności wskazać należy, że dobowa stawka najmu różni się w zależności od klasy pojazdu, które wahają się od 70 do ponad 250 zł. Na rynku rozróżniamy segment A (najtańszy), B, C, D, E, F (samochody luksusowe), G (samochody sportowe) i H. Wynajmując auto zastępcze należy pamiętać, że powinno ono być podobnej klasy do uszkodzonego pojazdu. Czynsz najmu za pojazd zastępczy powinien zatem zostać ustalony według stawki obowiązującej na danym rynku lokalnym (warunek makroekonomiczny).

W przypadku wynajęcia auta zastępczego wyższej klasy albo według zawyżonej dobowej stawki najmu, ubezpieczyciel z pewnością zaniży wysokość odszkodowania. Będzie to miało miejsce również w przypadku gdy Ubezpieczyciel poinformuję przy zgłoszeniu szkody o stosowanych stawkach pojazdów zastępczych, wówczas taka oferta będzie wiążąca chyba, że ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione, tj. usprawiedliwione szczególnymi okolicznościami i potrzebami poszkodowanego.

Zakład ubezpieczeń powinien w tym przypadku przedstawić konkretną ofertę najmu pojazdu, który pod istotnymi względami odpowiadałby pojazdowi poszkodowanego. Jak wynika z uzasadnień analizowanych orzeczeń sądów powszechnych, jeżeli zakład ubezpieczeń nie podoła temu zadaniu, np. nie jest w stanie wskazać, który mógłby wynająć pojazd odpowiadający potrzebom poszkodowanego, wtedy poszkodowany ma większą szansę na uznanie za zasadne pełnych poniesionych przez siebie kosztów najmu.

Co istotne, w sprawach dotyczących zwrotu kosztów najmu auta zastępczego z OC sprawcy szkody, ubezpieczyciele powołują się na tzw. technologiczny czas naprawy jako uzasadniony okres, za który osobie poszkodowanej przysługuje odszkodowanie przy szkodzie częściowej. Technologiczny czas naprawy to nic innego jak czysto hipotetyczny czas wyliczany na podstawie stosownych programów komputerowych, który nie uwzględnia wielu faktycznych elementów naprawy jak: oczekiwanie w kolejce na naprawę, sprowadzenie części zamiennych, technologiczna przerwa potrzebna na wyschnięcie świeżej powłoki lakierniczej przed przystąpieniem do prac związanych z konserwacją oraz montażem pojazdu itd.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego oraz sądów powszechnych zgodnie przyjmuje się, że ograniczenie okresu, za który przysługuje zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego do tzw. technologicznego czasu naprawy, nie realizuje zasady pełnego odszkodowania wyrażonego w art. 361 k.c. Odszkodowanie z OC sprawcy szkody za auto zastępcze oznacza zatem obowiązek zwrotu kosztów wynajmu samochodu za rzeczywisty, a nie technologiczny okres naprawy uszkodzonego pojazdu. Analizując dane na przestrzeni lat, naprawa pojazdu najczęściej trwa od 7 do 30 dni w zależności od zakresu szkody i czasu naprawy, w tym  dostępności naprawianych części.

W tym miejscu jednocześnie należy zwrócić uwagę jeszcze na jedną kwestię. Często Ubezpieczyciele odmawiają przyznania pojazdu zastępczego, w sytuacji gdy poszkodowany posiada inny pojazd. Z dotychczasowego orzecznictwa wynika, że ubezpieczyciel może odmówić pokrycia kosztów związanych z wynajmem auta zastępczego, jeśli w czasie naprawy uszkodzonego pojazdu można swobodnie korzystać z innego samochodu.

Kluczowa jest tu jednak kwestia faktycznej możliwości użytkowania auta. Dlatego, nawet jeśli w posiadaniu są dwa samochody, lecz z drugiego pojazdu korzysta na co dzień na przykład członek Twojej rodziny, można domagać się, by towarzystwo udostępniło auto zastępcze.

Podsumowując powyższe, należy dojść do konkluzji, że świadomość własnych praw i obowiązków z jednej strony pozwoli uniknąć wygenerowania kosztów najmu, których zakład ubezpieczeń nie będzie zobowiązany zwrócić. Z drugiej zaś, pozwala poszkodowanemu pewniej bronić swoich interesów, jeżeli są one naruszane przez ubezpieczyciela.